Εντείνεται η αγωνία στην ελληνική εξαγωγική κοινότητα, μετά τις διατιμήσεις που ανακοίνωσε χθες τη νύχτα ο Ντόναλντ Τραμπ με την επιβολή δασμών 20% σε προϊόντα προερχόμενα από την ΕΕ. Μολονότι δεν υπήρξε ρητή αναφορά της Ελλάδας στις σχετικές ανακοινώσεις του Αμερικανού προέδρου, γεγονός παραμένει ότι η στοχοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οποία κατηγορεί για αθέμιτους δασμούς στα αμερικανικά προϊόντα, ανοίγει την πόρτα σε προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν τα ελληνικά προϊόντα που εξάγονται στις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το 2024, οι εξαγωγές της χώρας μας προς τις ΗΠΑ, καταλάμβαναν το 4,8% του συνόλου της αξίας των ελληνικών εξαγωγών. Οι ελληνικές εξαγωγές έκλεισαν το 2024 στα €49,9 δισ., και προς τις ΗΠΑ διαμορφώνονται στα 2,4 δισ. ευρώ, με πλεονασματικό το ισοζύγιο, καθώς οι εισαγωγές αμερικανικών προϊόντων ανήλθαν στα 2,16 δισ. ευρώ.
Οι σαρωτικοί δασμοί Τραμπ ενδέχεται να επηρεάσουν σοβαρά τις ελληνικές εξαγωγές ενός τομέα που τελευταία σημειώνει σταθερά ανοδικές τάσεις: τρόφιμα και ποτά και πιο συγκεκριμένα, προϊόντα, όπως τα ελληνικά κρασιά, το ελαιόλαδο, η φέτα, οι ελιές Καλαμών, κομπόστες ροδάκινου, αρτοσκευάσματα κλπ απειλούνται λόγω της αύξησης του κόστους που θα έχουν για τους Αμερικανούς εισαγωγείς.
Από τις πιο ισχυρές παρουσίες στα αμερικανικά ράφια έχουν οι ελληνικές ελιές, με την Ελλάδα να είναι η κύρια χώρα προέλευσης για τις εισαγόμενες ελιές στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με την ΠΕΜΕΤΕ, η αξία των εξαγωγών το 2024 ανήλθε σε 241 εκατ. ευρώ, αυξημένη κατά 39% σε ένα έτος. Παράλληλα, στο 2024 διατέθηκαν στην αμερικανική αγορά 45.000 τόνοι ελαιόλαδου, σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τυποποιήσεως Ελαιόλαδου.
Η φέτα που κατέχει την πρωτοκαθεδρία στα εξαγώγιμα προϊόντα και τα ΠΟΠ τυριά, αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να γίνουν λιγότερο ελκυστικά, λόγω αύξησης τιμών. Η αξία των εξαγωγών φέτας στις ΗΠΑ το 2024 ανήλθαν σε 53,6 εκατ. ευρώ.
Οι δασμοί αναμένεται να πλήξουν σοβαρά και τις εξαγωγές ελληνικής κομπόστας ροδάκινου στις Η.Π.Α. Όπως αναφέρει ανακοίνωση της Ένωσης Κονσερβοποιών Ελλάδος (ΕΚΕ) «μεγάλο χτύπημα δέχονται οι εξαγωγές της ελληνικής κομπόστας ροδάκινου (αλλά και φρουτοσαλάτας όπως και συνολικά τα κατεψυγμένα φρούτα) από τους δασμούς που ανακοινώθηκαν χθες βράδυ. Οι Η.Π.Α. είναι από τους σημαντικότερους πελάτες για τις εξαγωγές μας αφού εκεί εξάγεται περισσότερο από το 20% των προϊόντων μας, αξίας 100.000.000€. Θυμίζουμε ότι οι συνολικές εξαγωγές του κλάδου ανέρχονται σε 500.000.000€ περίπου, και εξάγουμε σε όλες τις πιθανές χώρες του κόσμου. Δεν υπάρχει δηλαδή η δυνατότητα αντικατάστασης αυτής της αγοράς.
»Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση μεταξύ των χωρών που εξάγουν τα μεταποιημένα ροδάκινά τους στις ΗΠΑ. Η ισχυρή αυτή θέση δε μας χαρίστηκε αλλά είναι προϊόν στρατηγικής, καινοτομίας, επενδύσεων και πολύ κόπου. Διαβεβαιώνουμε τους συνεργάτες μας ότι οι προσπάθειές μας στο νέο δυσμενές και εχθρικό περιβάλλον θα ενταθούν για να διατηρήσουμε το δυνατόν μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς των ΗΠΑ, περιμένοντας τη λήξη αυτού του άδικου εμπορικού πολέμου. Στο μεταξύ, ζητάμε από την Ελληνική Κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την άμεση κύρωση και έναρξη ισχύος των υπό έγκριση συμφωνιών με το Μεξικό και τις χώρες MERCOSUR που θα δώσει ζωτικό χώρο στις ελληνικές εξαγωγές μεταποιημένων φρούτων».
Επίσης, οι εξαγωγές ελληνικού κρασιού (με δεύτερη κυριότερη αγορά τις ΗΠΑ), ενδέχεται να υποστούν πλήγμα αν οι δασμοί μετακυλιστούν στις τελικές τιμές, περιορίζοντας τη ζήτηση σε μια ήδη ανταγωνιστική αγορά. Οι πωλήσεις ελληνικού κρασιού το 2024 ανήλθαν σε 19 εκατ.
Σε άλλους τομείς, όπως, για παράδειγμα, στα μέταλλα, παράγοντες του κλάδου καθησυχάζουν ότι οι άμεσες συνέπειες δεν θα είναι σημαντικές, καθώς η έκθεση των ελληνικών μεταλλευτικών προϊόντων στους κινδύνους από την επιβολή δασμών δεν είναι μεγάλη με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις του κλάδου να μην είναι ευάλωτες. Οι έμμεσες επιπτώσεις είναι μια διαφορετική ιστορία καθώς θα επηρεαστούν τόσο το ευρωπαϊκό όσο και το διεθνές οικονομικό περιβάλλον, διαταράσσοντας το εμπόριο και τις αλυσίδες εφοδιασμού. Πιο συγκεκριμένα, αναμένεται ενδεχόμενη μείωση των εξαγωγών προς τους ευρωπαϊκούς εμπορικούς εταίρους της Ελλάδας. Το 65% των ελληνικών εξαγωγών είναι προς τις χώρες – μέλη της ΕΕ. Με πρώτες την Ιταλία, τη Γερμανία, τη Γαλλία, αλλά και την Κύπρο που είναι βασικοί εμπορικοί εταίροι της Ελλάδας. Αυτό ίσως υπαγορεύσει νέες προτεραιότητες στην εμπορική πολιτική, όπως το άνοιγμα σε τρίτες αγορές, όπως της Ασίας και του Καναδά.
Η άλλη πλευρά του νομίσματος στο εμπορικό ισοζύγιο είναι οι εισαγωγές. Η Ευρώπη έχει ήδη διαμηνύσει δια της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ότι θα απαντήσει στην επιβολή των δασμών. Τι θα σημάνει αυτό; Ότι τα προϊόντα που εισάγουμε από τις ΗΠΑ είναι πιθανό να ανατιμηθούν, καθώς θα υποβληθούν σε πρόσθετους δασμούς.
Οι Ελληνες εξαγωγείς δηλώνουν περισσότερο ανήσυχοι για το πλήγμα που θα δεχθεί η ευρωπαϊκή οικονομία και το πόσο θα επηρεάσει αυτό τις εξαγωγές μας προς την ΕΕ και λιγότερο προς τις ίδιες τις ΗΠΑ, καθώς στην Ευρώπη κατευθύνεται το 50% των εξαγωγών μας.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι εξαγωγές στις ΗΠΑ αφορούν σε μεγάλο βαθμό την ομογένεια, που έχει μάθει και συνηθίσει να προτιμά τα ελληνικά προϊόντα ως πιο ποιοτικά και πιο «δικά της», και άρα θα συνεχίσει να τα αγοράζει.
Επίσης, τα ελληνικά προϊόντα δεν έχουν διασπορά σε μεγάλες αλυσίδες που απευθύνονται σε μεγάλα ακροατήρια, και αυτό ευνοεί κάπως, καθώς το εισόδημα αυτών των μεγάλων ακροατηρίων, με την άνοδο των τιμών των εισαγομένων, θα πρέπει να διοχετευτεί για την αγορά προϊόντων πρώτης ανάγκης και άρα δε μας επηρεάζει τόσο.
Εκτός των παραπάνω, παρατηρείται μια αυξανόμενη τάση μεταξύ των Αμερικανών να προτιμούν ποιοτικά και άρα ακριβότερα προϊόντα, ενώ ευνοεί και η ισχυροποίηση του δολαρίου καθώς προσθέτει στην αγοραστική τους δύναμη.
Σε κάθε περίπτωση, αν και ο στόχος του Τραμπ όπως τον έχει περιγράψει, είναι η ισχυροποίηση της οικονομίας των ΗΠΑ, οι δασμοί καθιστούν τα προϊόντα πιο ακριβά και μάλλον θα επιφέρουν μείωση του συνολικού εμπορίου,πλήττοντας τις λαϊκές τάξεις, με άνοδο των τιμών και συνεπώς περαιτέρω ενίσχυση του ήδη πεισματικά υψηλού πληθωρισμού.
