Για μισό εκατομμύριο αμερικανικά όπλα, που έχουν χαθεί, πωληθεί ή διακινηθεί λαθραία σε ένοπλες οργανώσεις, κάνει λόγο το BBC, την ώρα που ενώ εκατοντάδες οχήματα και ελικόπτερα βρίσκονται σε αποθήκες στην πόλη Κανταχάρ
Μισό εκατομμύριο όπλα τα οποία περιήλθαν στην κατοχή των Ταλιμπάν μετά την ανάληψη της εξουσίας στο Αφγανιστάν το 2021 έχουν χαθεί, πωληθεί ή διακινηθεί λαθραία σε ένοπλες οργανώσεις, σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το BBC. Τα Ηνωμένα Εθνη εκτιμούν ότι μέρος του εξοπλισμού έχει καταλήξει σε παρακλάδια της οργάνωσης Αλ Κάιντα.
Κατά την προέλαση των Ταλιμπάν το 2021, μεγάλο μέρος οπλισμού εγκαταλείφθηκε από Αφγανούς στρατιώτες που παραδόθηκαν ή διέφυγαν από τη χώρα, καθώς και από αμερικανικές δυνάμεις κατά την αποχώρησή τους. Σύμφωνα με πρώην Αφγανό αξιωματούχο, στην κατοχή των Ταλιμπάν περιήλθαν περίπου ένα εκατομμύριο όπλα και είδη στρατιωτικού εξοπλισμού, που χρηματοδοτήθηκαν από τις ΗΠΑ
Το οπλοστάσιο αυτό περιελάμβανε αμερικανικής κατασκευής όπλα, όπως τουφέκια M4 και M16, καθώς και παλαιότερο οπλισμό από προηγούμενες δεκαετίες συγκρούσεων.
Μάλιστα, σε κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που πραγματοποιήθηκε στην Ντόχα στο τέλος του 2023, οι Ταλιμπάν παραδέχθηκαν, σύμφωνα με πληροφορίες, ότι τουλάχιστον το 50% του στρατιωτικού εξοπλισμού δεν μπορεί να εντοπιστεί. Πηγή της επιτροπής επιβεβαίωσε ότι και άλλες ανεξάρτητες πηγές κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα.
Εκθεση του ΟΗΕ, τον περασμένο Φεβρουάριο, ανέφερε ότι εξτρεμιστικές οργανώσεις όπως οι Τερίκ – ε – Ταλιμπάν στο Πακιστάν, το Ισλαμικό Κίνημα στο Ουζμπεκιστάν, το αντίστοιχο ισλαμικό κίνημα στο Τουρκεστάν και το Ανσαρουλά στην Υεμένη έχουν αποκτήσει πρόσβαση σε όπλα που είτε κατασχέθηκαν είτε αγοράστηκαν στη μαύρη αγορά.
Οι αναφορές για τη μαύρη αγορά
Ο αναπληρωτής εκπρόσωπος της κυβέρνησης των Ταλιμπάν, Χαμντουλάχ Φίτρατ, δήλωσε στο BBC ότι η κυβέρνηση αντιμετωπίζει με μεγάλη σοβαρότητα την αποθήκευση και την προστασία των όπλων, αρνούμενος κατηγορηματικά κάθε ισχυρισμό για λαθρεμπόριο ή απώλεια οπλισμού.
Ωστόσο, έκθεση του ΟΗΕ το 2023 ανέφερε ότι οι Ταλιμπάν επιτρέπουν σε τοπικούς διοικητές να διατηρούν έως και 20% των αμερικανικών όπλων που κατάσχουν, ενισχύοντας έτσι τη μαύρη αγορά. Η πρακτική της «παραχώρησης» όπλων από διοικητές σε μαχητές φέρεται να χρησιμοποιείται ευρέως ως μέσο εδραίωσης εξουσίας.
Πρώην δημοσιογράφος στην Κανταχάρ δήλωσε στο BBC ότι λειτουργούσε ανοικτή αγορά όπλων για τουλάχιστον έναν χρόνο μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν, η οποία πλέον έχει μεταφερθεί σε «υπόγεια δίκτυα» μέσω εφαρμογών ανταλλαγής μηνυμάτων, όπως το WhatsApp.
Η Υπηρεσία Επιθεώρησης για την Ανασυγκρότηση του Αφγανιστάν (SIGAR), αν και έχει καταγράψει μικρότερο αριθμό όπλων, ανέφερε σε έκθεσή της το 2022 ότι αδυνατούσε να συλλέξει ακριβή στοιχεία, εξαιτίας του γεγονότος ότι ο εξοπλισμός προέρχονταν από διαφορετικούς φορείς του αμερικανικού κράτους.
Η υπηρεσία άσκησε κριτική στο Πεντάγωνο για μακροχρόνιες αδυναμίες στην παρακολούθηση του στρατιωτικού εξοπλισμού στο Αφγανιστάν, ενώ κατηγόρησε και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για ανεπαρκή, ανακριβή και καθυστερημένη παροχή πληροφοριών, ισχυρισμούς που το υπουργείο Εξωτερικών αρνήθηκε.
Στο μεταξύ, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, έχει δηλώσει επανειλημμένα την πρόθεσή του να ανακτήσει τον αμερικανικό στρατιωτικό εξοπλισμό που εγκαταλείφθηκε στο Αφγανιστάν, υποστηρίζοντας ότι η αξία του αγγίζει τα 85 δισεκατομμύρια δολάρια.
«Το Αφγανιστάν είναι από τους μεγαλύτερους πωλητές στρατιωτικού εξοπλισμού στον κόσμο, καθώς βγάζουν στο σφυρί αυτά που εμείς αφήσαμε. Θέλω να το εξετάσουμε. Αν πρέπει να τους πληρώσουμε, ας το κάνουμε, αλλά θέλουμε πίσω τον εξοπλισμό μας», δήλωσε ο πρόεδρος κατά την πρώτη συνεδρίαση του νέου υπουργικού συμβουλίου.
Η εκτίμηση του Τραμπ έχει αμφισβητηθεί, καθώς περιλαμβάνει δαπάνες και για εκπαίδευση και μισθοδοσία. Το Αφγανιστάν, επιπλέον, δεν βρίσκεται στη λίστα των μεγαλύτερων εξαγωγέων όπλων σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του SIPRI.
Απαντώντας στις δηλώσεις Τραμπ, ο επικεφαλής εκπρόσωπος των Ταλιμπάν, Ζαμπιουλάχ Μουτζαχίντ, δήλωσε στην κρατική τηλεόραση του Αφγανιστάν:
«Κατασχέσαμε αυτά τα όπλα από την προηγούμενη διοίκηση και θα τα χρησιμοποιήσουμε για την άμυνα της χώρας».
Οι Ταλιμπάν τα επιδεικνύουν ως τρόπαια
Οι Ταλιμπάν πραγματοποιούν συχνά παρελάσεις με αμερικανικά όπλα και εξοπλισμό, κυρίως στη στρατιωτική βάση Μπάγκραμ, πρώην έδρα των δυνάμεων ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, παρουσιάζοντας τον εξοπλισμό ως σύμβολο νίκης.
Παρά τους ισχυρισμούς του Πενταγώνου ότι ο εξοπλισμός που εγκαταλείφθηκε το 2021 είχε τεθεί εκτός λειτουργίας, οι Ταλιμπάν έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν μια αξιόμαχη στρατιωτική δύναμη και να υπερισχύσουν έναντι αντιπάλων όπως το Εθνικό Μέτωπο Αντίστασης και το Ισλαμικό Κράτος της Επαρχίας Χορασάν (ISIS-K).
Σύμφωνα με πηγή της προηγούμενης Αφγανικής κυβέρνησης, εκατοντάδες Humvees, τεθωρακισμένα οχήματα MRAP και ελικόπτερα Black Hawk παραμένουν σε αποθήκες στην πόλη Κανταχάρ.
Αν και οι Ταλιμπάν έχουν παρουσιάσει μέρος αυτών των οχημάτων σε βίντεο προπαγάνδας, δεν διαθέτουν το απαραίτητο προσωπικό και τις τεχνικές γνώσεις για τη συντήρηση και χρήση εξελιγμένων μέσων.
Ο πρώην επικεφαλής της SIGAR, Τζον Σόπκο, δήλωσε σε πρόσφατη εκδήλωση του Αφγανικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών ότι οποιαδήποτε επιχείρηση ανάκτησης του εξοπλισμού δεν θα ήταν συμφέρουσα, καθώς «το κόστος θα ξεπερνούσε την αξία του».
Παραμένει ασαφές εάν ο Τραμπ θα προβεί σε συγκεκριμένα βήματα, την ώρα που κορυφώνεται η ανησυχία διεθνώς για τη διακίνηση στρατιωτικού εξοπλισμού και την πρόσβαση εξτρεμιστικών οργανώσεων σε αυτόν.
