«Η Ελλάδα βάζει τέλος στα τροχόσπιτα μας», γράφει ο τίτλος της γερμανικής εφημερίδας. Ο νέος νόμος, ο οποίος ουσιαστικά βάζει φρένο στις διακοπές με αυτοκινούμενα τροχόσπιτα ή camper, αποκαλύφθηκε πρόσφατα, όταν έπεσε το πρώτο πρόστιμο σε τρεις ιδιοκτήτες τροχόσπιτων που στάθμευσαν στην Ακράτα. Ο νόμος, ο οποίος ψηφίστηκε τον περασμένο Ιανουάριο και απαγορεύει ουσιαστικά τη στάθμευση των αυτοκινούμενων εκτός προκαθορισμένων χώρων, έχει προκαλέσει «πόλεμο», με κάποιους να υποστηρίζουν ότι περιορίζεται η ελευθερία στις διακοπές και πλήττεται ο εναλλακτικός τουρισμός και κάποιους άλλους, ότι η ρύθμιση ήταν αναγκαία για να προστατευθούν περιοχές από τη ρύπανση και την ασυδοσία.
Τα πρόστιμα
Η νέα νομοθεσία για τα τροχόσπιτα και τα camper vans (αυτοκινούμενα τροχόσπιτα), που θεσμοθετήθηκε με τον νόμο 5170/2025, βάζει φρένο στην ανεξέλεγκτη στάθμευση και διαμονή εκτός οργανωμένων χώρων. Σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο, απαγορεύεται η εγκατάσταση σκηνών και η στάθμευση αυτοκινούμενων ή ρυμουλκούμενων τροχόσπιτων σε αρχαιολογικούς χώρους, παραλίες, δασικές εκτάσεις και γενικά σε κοινόχρηστους χώρους, ενώ περιορισμοί τίθενται ακόμα και για τη φιλοξενία τροχόσπιτων σε ιδιωτικούς χώρους. Οι παραβάσεις τιμωρούνται με πρόστιμο 300 ευρώ ανά όχημα ή άτομο, ενώ προβλέπεται ακόμη και ποινή φυλάκισης έως τρεις μήνες. Εξαιρέσεις υπάρχουν για τη στάθμευση σε αυτοκινητόδρομο (για τον προφανή λόγο της ξεκούρασης) και τη δωρεάν στάθμευση σε οικόπεδο (όχι όμως για περισσότερα από ένα αυτοκινούμενα τροχόσπιτα).
«Παράλογη και δυσανάλογη», χαρακτηρίζει τη ρύθμιση η Ελληνική Λέσχη Αυτοκινούμενων Τροχόσπιτων, υποστηρίζοντας ότι περιορίζει την ελευθερία μετακίνησης και διαμονής, καθώς απαγορεύει ακόμη και την απλή στάθμευση σε δημόσιους χώρους, όπως δημοτικά πάρκινγκ, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες των αυτοκινούμενων οχημάτων. Από την άλλη, το υπουργείο Τουρισμού απαντά ότι μοναδικός στόχος της ρύθμισης είναι να προστατευθεί το περιβάλλον, η ασφάλεια πολιτών και επισκεπτών, αλλά και η δημόσια υγεία, αποτρέποντας την καταχρηστική χρήση δημόσιων χώρων από τροχόσπιτα και τροχοκινούμενα οχήματα, ενισχύοντας παράλληλα τη νομιμότητα και την ποιότητα της ταξιδιωτικής εμπειρίας.
«Στάση ζωής»
«Το αυτοκινούμενο είναι στάση ζωής. Είναι κουλτούρα», λένε ιδιοκτήτες camper, που, ως μέλη της Ελληνικής Λέσχης Αυτοκινούμενων Τροχόσπιτων (ΕΛΑΤ), εξηγούν πως όσοι κατηγορούν τους ιδιοκτήτες camper ότι ρυπαίνουν, έχουν άδικο. «Ισα-ίσα που εμείς καθαρίζουμε τους χώρους, επειδή είμαστε λάτρεις της φύσης. Οχι μόνο δεν αφήνουμε σκουπίδια, αλλά μαζεύουμε και αυτά που υπάρχουν, όπου σταθμεύουμε. Τα οχήματά μας, δε, διαθέτουν χημικές τουαλέτες». Αυτήν ακριβώς την κουλτούρα, λένε οι ιδιοκτήτες κάμπερ, σκοτώνει αυτός ο νόμος, ο οποίος ουσιαστικά επιτρέπει τη στάθμευσή τους μόνο σε χώρους κάμπινγκ, επιβάλλοντας πρόστιμα από 300 ως 3.000 ευρώ μέχρι και τρεις μήνες φυλάκιση σε περίπτωση παράβασης.
Το νόημα του να επενδύσει κάποιος σε ένα τέτοιο όχημα, πληρώνοντας από 50.000 ως 300.000 ευρώ, είναι ο περιηγητικός τουρισμός. Η ελευθερία, δηλαδή, να μετακινείται κάποιος με το κινούμενο κατάλυμά του όπου θέλει, απολαμβάνοντας διαφορετικούς προορισμούς χωρίς να υποχρεώνεται στην ενοικίαση τουριστικών καταλυμάτων. Περισσότερο, όμως, να απολαμβάνει τη διαδρομή, το ταξίδι και τον προορισμό με την παρέα της επιλογής του και χωρίς να συγχρωτίζεται με αγνώστους.
Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι υπάρχουν κατά τι περισσότερα από 2.000 τροχόσπιτα, με την ΕΛΑΤ να αριθμεί 530 μέλη. Ιδιαίτερα το καλοκαίρι, πάντως, ο αριθμός των camper στη χώρα μας σχεδόν υπερδιπλασιάζεται με την άφιξη τουριστών με ιδιόκτητα ή νοικιασμένα αυτοκινούμενα τροχόσπιτα από το εξωτερικό και κυρίως από Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία και Ιταλία. Υπολογίζεται ότι φέτος το καλοκαίρι σχεδίαζαν να επισκεφθούν τη χώρα μας 50.000 ταξιδιώτες με camper, με στελέχη της αγοράς να υπολογίζουν ότι ένα μεγάλο μέρος τους θα κατευθυνθεί προς τις γειτονικές χώρες (Αλβανία, Κροατία κ.α.), όπου δεν υπάρχουν περιορισμοί στη στάθμευση των αυτοκινούμενων τροχόσπιτων.
Αυτό είναι η μία όψη. Η άλλη όψη θέλει παραλίες να καταλαμβάνονται από ιδιοκτήτες τροχόσπιτων και camper που έρχονται κυρίως από το εξωτερικό για διακοπές και κατευθύνονται όλοι μαζί σε συγκεκριμένους προορισμούς. Αυτό σημαίνει όχληση για τις τοπικές κοινωνίες και συχνά αποκλεισμό της πρόσβασης για τους υπόλοιπους τουρίστες, όπως και περιβαλλοντική επιβάρυνση από τα σκουπίδια που αφήνουν. Επιτρέπεται αυτό; Από το 2012, με σχετική νομοθετική ρύθμιση, είχε ξεκαθαριστεί ότι απαγορεύεται η στάθμευση των αυτοκινούμενων τροχόσπιτων στους αιγιαλούς, στις παρυφές δασών και στους αρχαιολογικούς χώρους. Εφόσον λοιπόν όσοι σταθμεύουν σε παραλίες και σε δάση παρανομούν, πού είναι το καινούριο το οποίο και ξεσήκωσε αντιδράσεις;
Οι αντιδράσεις
«Εμείς δεν θέλουμε να μένουμε στις παραλίες. Δεν είναι αυτό το θέμα μας», απαντούν οι ιδιοκτήτες αυτοκινούμενων τροχόσπιτων. «Θέλουμε να μπορούμε να σταθμεύουμε όπου μπορούν και τα Ι.Χ. Να μη γίνεται διάκριση. Εμείς ζητάμε να μπορούμε να σταθμεύσουμε σε δημοτικούς χώρους στάθμευσης. Να μπορούμε να πάμε να δούμε έναν αρχαιολογικό χώρο. Φανταστείτε, ας πούμε, να θέλουμε να πάμε στην Επίδαυρο για να δούμε το αρχαίο θέατρο και να μην μπορούμε να σταθμεύσουμε».
Οι Ελληνες ιδιοκτήτες των camper ζητούν να εφαρμοστεί η ευρωπαϊκή πρακτική. Είναι συνηθισμένο, αναφέρουν, στην υπόλοιπη Ευρώπη, λ.χ. στη Γερμανία, να υπάρχουν προκαθορισμένοι χώροι στάθμευσης των camper στους δρόμους. Και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις, σε αυτούς τους χώρους, υπάρχουν παροχές, όπως το ρεύμα.
Το ζητούμενο, λοιπόν, όπως λένε οι ιδιοκτήτες των αυτοκινούμενων, είναι η στάση και η στάθμευση. Και αυτό γιατί, παρά το γεγονός ότι τα camper υπόκεινται στον ΚΟΚ, αλλά και στη φορολογία των υπολοίπων Ι.Χ. (πληρώνουν τέλη κυκλοφορίας, φόρο πολυτελείας και τέλη ταξινόμησης, όπως τα Ι.Χ.), με αυτό τον νόμο υπόκεινται σε αυτή την εξαίρεση. Δεν μπορούν, δηλαδή, να σταθμεύσουν (όπως ένα Ι.Χ.) για 24 ώρες σε ένα μέρος.
Αυτό, όπως εξηγούν νομικοί, έγινε για να αποφευχθεί η χρήση ενός νομικού «παραθύρου», το οποίο επέτρεπε την «κατάληψη» παραλιών από τους χρήστες τέτοιων οχημάτων. Με τον νόμο του 2012, τα αυτοκινούμενα επιτρεπόταν να σταθμεύσουν στους χώρους όπου τώρα απαγορεύεται (αιγιαλός, παρυφές δάσους, αρχαιολογικός χώρος) εάν επιτρεπόταν εκεί και η στάθμευση σε Ι.Χ. Εάν δηλαδή οι ιδιοκτήτες των τροχόσπιτων δεν άνοιγαν ή έστηναν τέντες, δεν έβγαζαν καθίσματα και τραπεζάκια και γενικά δεν έκαναν τη στάθμευση να φαίνεται «μόνιμη», αλλά ως παρκάρισμα ενός αυτοκινήτου, τότε ήταν απολύτως νόμιμοι. Ετσι, σε διαμαρτυρίες τοπικών παραγόντων για «καταλήψεις» π.χ. παραλιών από μαζικές αφίξεις αυτοκινούμενων τροχόσπιτων, οι αστυνομικές αρχές δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα. Με τη νέα νομοθετική ρύθμιση, η στάθμευση σε αυτά τα μέρη -και σε άλλα- γίνεται αδύνατη πια, αφού τα camper μπορούν να παρκάρουν μόνο σε κάμπινγκ. «Αυτό σκοτώνει τον εναλλακτικό τουρισμό και αφαιρεί έσοδα από τις τοπικές κοινωνίες», αναφέρουν οι ιδιοκτήτες camper.
Ακόμα και το ενδεχόμενο κινητοποιήσεων με τα οχήματά της εξετάζει η Ελληνική Λέσχη Αυτοκινούμενων Τροχόσπιτων, η οποία πάντως έχει ενημερώσει την ευρωπαϊκή ομοσπονδία (FICN), ενώ σχεδιάζει να κινηθεί νομικά κατά της νέας νομοθεσίας διεκδικώντας την αναθεώρηση των περιορισμών και την ενίσχυση των υποδομών για τους ταξιδιώτες με τροχόσπιτα.
Η ασυδοσία
Η «λεπτομέρεια» που κάνει τη διαφορά, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι η νομοθετική ρύθμιση αυτή δεν ήρθε χωρίς αφορμή. Είχαν προηγηθεί παράπονα και καταγγελίες από δημοτικές κυρίως υπηρεσίες για αυθαιρεσίες, οι οποίες ξεπέρναγαν το όριο της ασυδοσίας. Για παράδειγμα, στην Καβάλα, στην παραλία Σαρακήνα, βρέθηκαν περισσότερα από 70 τροχόσπιτα που «φιλοξενούνταν» σε παρακείμενα οικόπεδα. Φυσικά, άδειες δεν υπήρχαν και, αν εξαιρέσει κανείς τη φοροδιαφυγή, διαπιστώθηκε και ζήτημα ρύπανσης, καθώς οι υπηρεσίες βρήκαν «υπεδάφια δεξαμενή διάθεσης των παραγόμενων λυμάτων των τροχόσπιτων». Στην παραλία των Καλυβών, στη Χαλκιδική, πέρυσι, αστυνομικοί, που κλήθηκαν να απομακρύνουν τα τροχόσπιτα με τα οποία είχαν φτάσει τουρίστες από το εξωτερικό, διαπίστωσαν ότι αυτοί είχαν δημιουργήσει αυτοσχέδιες τουαλέτες, απλά σκάβοντας στην παραλία.
Το Υπουργείο Τουρισμού ξεκαθαρίζει τι πραγματικά ισχύει με τον νόμο 5170/2025 για τα τροχόσπιτα/τροχοκινούμενα, τονίζοντας ότι: «Με την επίμαχη διάταξη νομοθετήθηκε το αυτονόητο! Αυτό που ισχύει και εφαρμόζεται σε όλες τις ευνομούμενες χώρες, οι οποίες προστατεύουν, ως αυτονόητα, τα δημόσια αγαθά της υγιεινής και της ασφάλειας του συνόλου των πολιτών και των επισκεπτών, ενώ ταυτόχρονα απαγορεύουν ρητώς την καταχρηστική χρήση δημόσιου χώρου εις βάρος του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Προστατεύουμε δηλαδή το δημόσιο συμφέρον και θωρακίζουμε τη νομιμότητα!
Οι πολίτες/επισκέπτες με τροχόσπιτο μπορούν να σταθμεύουν σε οργανωμένα camping, σε επιχειρήσεις δηλαδή που λειτουργούν νόμιμα και πληρούν όλες τις προδιαγραφές υγιεινής και ασφάλειας των επισκεπτών και γενικότερα τις νόμιμες πολεοδομικές και περιβαλλοντικές προδιαγραφές, θέτοντας έτσι ένα ΤΕΛΟΣ στην καταχρηστική κατάληψη δασών, αιγιαλών, αρχαιολογικών χώρων και γενικότερα χώρων κοινής χρήσης, από τροχόσπιτα και τροχοκινούμενα οχήματα.
Αλλωστε, η σχετική διάταξη έρχεται ουσιαστικά να εφαρμοστεί σε πλήρη εναρμόνιση με το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο ως είχε νομοθετηθεί με το άρθρο 10 ν. 392/1976 και του άρθρου 7 ν. 4276/2014, σύμφωνα με το οποίο απαγορεύεται η εγκατάσταση σκηνών ή στάθμευση τροχόσπιτων σε αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλούς, παραλίες, παρυφές δημόσιων δασών, δάση, και εν γένει κοινόχρηστους χώρους, καθώς και η φιλοξενία πέραν του ενός τροχόσπιτου από καταστηματάρχες ή ιδιώτες...».
Περαιτέρω, στη διάταξη ρητά γίνεται μνεία ότι η στάθμευση επιτρέπεται και κατά τις διατάξεις του άρθρου 34 του ΚΟΚ, ήδη νομοθετημένου από το 1999, που διατηρείται σε ισχύ και αναφέρει: «Στις κατοικημένες περιοχές απαγορεύεται η στάθμευση ρυμουλκούμενων, τροχόσπιτων και σκαφών, πέραν από 24 συνεχείς ώρες. Η στάθμευση αυτών μπορεί να πραγματοποιείται σε κατάλληλους περιφραγμένους χώρους που ορίζονται από τους οικείους δήμους ή κοινότητες».
Τέλος, προβλέπεται ρητά η δωρεάν στάθμευση ενός τροχόσπιτου (φιλοξενία), ενώ για περαιτέρω χρήση χώρου απαιτείται η δημιουργία επιχείρησης. Με τον τρόπο αυτό τίθεται φραγμός στην παράνομη δραστηριότητα επιχείρησης σε βάρος των νόμιμων και με προδιαγραφές αδειοδοτημένων camping.
«Το υπουργείο Τουρισμού συνεχίζει να εργάζεται, με όχημα την τήρηση της νομιμότητας, για την εξασφάλιση της ποιότητας της ταξιδιωτικής εμπειρίας και την προστασία και αναβάθμιση των προορισμών της χώρας».
Τι ισχύει στο εξωτερικό
Χωρισμένη στα δύο σε ό,τι αφορά τα αυτοκινούμενα τροχόσπιτα είναι η Ευρώπη. Αν και στο μεγαλύτερο μέρος της Γηραιάς Ηπείρου η ελεύθερη κατασκήνωση απαγορεύεται ή περιορίζεται αυστηρά, συνηθίζεται να υπάρχει πρόβλεψη για τα camper σχετικά με τη στάθμευση.
Στις σκανδιναβικές χώρες, για παράδειγμα, όπως η Σουηδία, η Νορβηγία και η Φινλανδία, ισχύει το δικαίωμα της ελεύθερης πρόσβασης στη φύση. Το ίδιο ισχύει και στην Εσθονία, όπου επιτρέπεται η ελεύθερη διανυκτέρευση ακόμα και σε ιδιωτικά εδάφη, υπό όρους σεβασμού του περιβάλλοντος και των κατοίκων. Σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία και η Γαλλία, υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία, καθώς επιτρέπεται περίπου ό,τι δεν απαγορευόταν και στην Ελλάδα μέχρι πρόσφατα. Δηλαδή επιτρέπεται η στάθμευση αυτοκινούμενων τροχόσπιτων σε δημόσιους χώρους, υπό την προϋπόθεση ότι δεν επεκτείνονται πέραν του οχήματος (οι τέντες και τα τραπέζια με τα καθίσματα που αναφέραμε νωρίτερα) και δεν προκαλούν ρύπανση.
Σε κάποιες χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ελβετία και η Αυστρία, η ελεύθερη κατασκήνωση είναι γενικά απαγορευμένη. Στην Ιταλία, στην Ισπανία και την Πορτογαλία, η ελεύθερη κατασκήνωση είναι γενικά απαγορευμένη, ιδιαίτερα σε τουριστικές περιοχές και προστατευόμενες ζώνες.
Στην Πολωνία και τη Ρουμανία, οι κανονισμοί είναι πιο ευέλικτοι, επιτρέποντας τη διαμονή σε τροχόσπιτα σε μη προστατευόμενες περιοχές, εφόσον δεν υπάρχουν απαγορευτικά σήματα. Αντίθετα, στην Τσεχία, στη Σλοβακία και την Ουγγαρία, η ελεύθερη κατασκήνωση είναι γενικά απαγορευμένη, με αυστηρούς ελέγχους σε τουριστικές περιοχές. Στη Σκωτία, ισχύει το «δικαίωμα πρόσβασης» (right to roam), που επιτρέπει την ελεύθερη κατασκήνωση σε φυσικές περιοχές, με σεβασμό στο περιβάλλον και τους τοπικούς κανονισμούς. Αντίθετα, στην Αγγλία και την Ουαλία, η ελεύθερη κατασκήνωση είναι γενικά απαγορευμένη, εκτός αν υπάρχει ρητή άδεια από τον ιδιοκτήτη της γης.
ΠΗΓΗ: protothema.gr
Ακολουθήστε τη σελίδα του metrosport.gr και στο google news
Μπείτε στην παρέα μας στο instagram
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook
Εγγραφείτε στο κανάλι του metrosport.gr και του Metropolis 95.5 στο youtube
Μαζί και στο spotify
