Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά σε μια σημαντική αλλαγή στη δημοσιονομική της πολιτική όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοίνωσε την πρόθεση της Κομισιόν να ενεργοποιήσει τη ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, παρέχοντας στα κράτη-μέλη δημοσιονομική ευελιξία για στρατιωτικές επενδύσεις.
Η απόφαση αυτή συνδέεται με μια περίοδο έντονων γεωπολιτικών προκλήσεων, με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις αυξημένες ανησυχίες για την ευρωπαϊκή άμυνα να επιταχύνουν τη συζήτηση γύρω από την ανάγκη επανεξοπλισμού. Στο πλαίσιο αυτό, η ρήτρα διαφυγής θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες χωρίς αυτές να υπολογίζονται στους δημοσιονομικούς περιορισμούς που επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η ρήτρα διαφυγής αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για την Ελλάδα, αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί προκλήσεις και ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν. Αν εφαρμοστεί οριζόντια, η χώρα θα μπορέσει να συνεχίσει την ενίσχυση της αμυντικής της ικανότητας χωρίς δημοσιονομικές πιέσεις. Αν, όμως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφασίσει να δώσει προτεραιότητα σε χώρες που υποεπενδύουν στην άμυνα, τότε η Ελλάδα ενδέχεται να βρεθεί εκτός του βασικού σχεδιασμού.
Τι είναι η ρήτρα διαφυγής και πώς επηρεάζει τις αμυντικές δαπάνες
Η ρήτρα διαφυγής αποτελεί έναν μηχανισμό που επιτρέπει στα κράτη-μέλη να παρεκκλίνουν από τους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όταν προκύπτουν εξαιρετικές συνθήκες που επιβάλλουν αυξημένες δαπάνες. Μέχρι σήμερα, ο μηχανισμός αυτός έχει χρησιμοποιηθεί κυρίως σε περιόδους οικονομικής κρίσης ή στην πρόσφατη πανδημία, όμως για πρώτη φορά προτείνεται η εφαρμογή του στον τομέα της άμυνας.
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εάν τα κράτη-μέλη αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες κατά 1,5% του ΑΕΠ, αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει δημοσιονομικό χώρο ύψους 650 δισ. ευρώ μέσα σε τέσσερα χρόνια. Παράλληλα, στο πλαίσιο της νέας αμυντικής στρατηγικής «ReArm Europe», η Κομισιόν προτείνει τη χορήγηση δανείων ύψους 150 δισ. ευρώ στα κράτη-μέλη, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν κοινές προμήθειες εξοπλισμού, όπως συστήματα αεράμυνας, πυραύλους, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και σύγχρονα πυρομαχικά.
Η σημασία της ρήτρας διαφυγής για την Ελλάδα
Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες της Ε.Ε. με τις υψηλότερες αμυντικές δαπάνες, καθώς ξεπερνούν το 3% του ΑΕΠ της – ποσοστό υπερδιπλάσιο από το ελάχιστο όριο του 2% που απαιτεί το ΝΑΤΟ. Αυτό σημαίνει ότι η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής θα μπορούσε να της προσφέρει σημαντική δημοσιονομική ελάφρυνση, δίνοντάς της τη δυνατότητα να προχωρήσει σε νέες επενδύσεις στην άμυνα χωρίς να αυξήσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα.
Ωστόσο, ένα βασικό ερώτημα που προκύπτει είναι αν η ρήτρα διαφυγής θα αφορά ισότιμα όλα τα κράτη-μέλη ή αν θα δοθεί προτεραιότητα σε χώρες που σήμερα δαπανούν λιγότερο για την άμυνα. Μέχρι στιγμής, η πρόταση της Κομισιόν δεν ξεκαθαρίζει αν κράτη όπως η Ελλάδα, που ήδη επενδύουν μεγάλα ποσά στην άμυνα, θα μπορούν να εξαιρέσουν επιπλέον κονδύλια από τους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες ή αν η προτεραιότητα θα δοθεί σε χώρες που σήμερα δαπανούν κάτω από το 2% του ΑΕΠ τους.
Οι «γκρίζες ζώνες» της εφαρμογής
Παρά τα πιθανά οφέλη, υπάρχουν σημαντικά ζητήματα που δεν έχουν ξεκαθαριστεί σχετικά με την εφαρμογή της ρήτρας διαφυγής:
-Θα αφορά η ρήτρα μόνο νέες αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες ή και τις ήδη υπάρχουσες;
-Θα εφαρμοστεί οριζόντια σε όλα τα κράτη-μέλη ή θα υπάρξουν κριτήρια που θα δίνουν προτεραιότητα σε χώρες με χαμηλότερες αμυντικές δαπάνες;
Θα μπορέσει η Ελλάδα να αξιοποιήσει τη χρηματοδότηση των 150 δισ. ευρώ για την προμήθεια νέων εξοπλισμών;
-Ποιοι θα είναι οι όροι των δανείων και πώς θα διαμορφωθεί το καθεστώς συμμετοχής στις κοινές ευρωπαϊκές προμήθειες;
Αν η εφαρμογή της ρήτρας διαφυγής γίνει με τρόπο που περιορίζει την ελληνική συμμετοχή, τότε η χώρα ενδέχεται να βρεθεί σε μειονεκτική θέση έναντι άλλων κρατών-μελών, παρότι ήδη συνεισφέρει σημαντικά στην ευρωπαϊκή άμυνα.
Η στρατηγική της Ελλάδας
Για να επωφεληθεί στο μέγιστο από αυτή τη νέα πολιτική, η Ελλάδα θα πρέπει να διασφαλίσει ότι θα συμμετάσχει ισότιμα στη ρήτρα διαφυγής, ανεξάρτητα από το υψηλό ποσοστό του ΑΕΠ που ήδη διαθέτει για την άμυνα και θα εξασφαλίσει πρόσβαση στη χρηματοδότηση των 150 δισ. ευρώ, ώστε να καλύψει τις ανάγκες της σε στρατιωτικό εξοπλισμό.
Το επόμενο διάστημα θα είναι κρίσιμο, καθώς οι διαπραγματεύσεις στις Βρυξέλλες θα καθορίσουν τους όρους εφαρμογής της ρήτρας και την πρόσβαση της Ελλάδας στη νέα αυτή δημοσιονομική ευελιξία.
Ακολουθήστε τη σελίδα του metrosport.gr και στο google news
Μπείτε στην παρέα μας στο instagram
Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook
Εγγραφείτε στο κανάλι του metrosport.gr και του Metropolis 95.5 στο youtube
