Ο Δρ. Hariom Yadav, Διευθυντής του Κέντρου Έρευνας Μικροβιώματος στο USF Health και αναπληρωτής Καθηγητής Νευροχειρουργικής στο Morsani College of Medicine, ηγείται μιας σειράς ερευνών που αποκαλύπτουν τη σημασία της εντερικής υγείας στην πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ. Στο επίκεντρο της δουλειάς του; Ένα καινοτόμο κοκτέιλ προβιοτικών με αποδεδειγμένη ικανότητα ρύθμισης του εντερικού μικροβιώματος.
Η σημασία του εγχειρήματος γίνεται ακόμη πιο εμφανής όταν αναλογιστεί κανείς ότι ο αριθμός των νέων διαγνώσεων άνοιας αναμένεται να διπλασιαστεί και να φτάσει περίπου το ένα εκατομμύριο ετησίως έως το 2060.
Το «κοκτέιλ» που υπόσχεται νέα στρατηγική πρόληψης
Στην έκθεση που δημοσίευσαν στο Scientific Reports, το προβιοτικό μείγμα χορηγήθηκε μέσω πόσιμου νερού σε ποντίκια για διάστημα 16 εβδομάδων. Τα πειραματόζωα στη συνέχεια υποβλήθηκαν στη δοκιμασία Morris Water Maze που αξιολογεί τη χωρική μνήμη μέσω αναζήτησης κρυμμένης πλατφόρμας: όσα έλαβαν το προβιοτικό κοκτέιλ εντόπισαν τη σωστή διαδρομή πιο γρήγορα, υποδεικνύοντας βελτιωμένη γνωστική λειτουργία.
Επιπλέον, καταγράφηκε μείωση στις πρωτεΐνες που συμβάλλουν στον σχηματισμό των χαρακτηριστικών πλακών στον εγκέφαλο. Το προβιοτικό μείγμα φάνηκε να μειώνει τη νευροφλεγμονή και να ενισχύει την ακεραιότητα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, περιορίζοντας έτσι τη «διαρροή» επιβλαβών στοιχείων στον εγκέφαλο.
«Αναπτύξαμε αυτό το κοκτέιλ πριν από μερικά χρόνια», εξηγεί ο Δρ. Yadav. «Συνήθως οι άνθρωποι εξετάζουν κάποιο μεμονωμένο προβιοτικό. Εμείς όμως διαπιστώσαμε ότι ως κοινοπραξία, έχουν μεγαλύτερη δυναμική να αναδιαμορφώσουν το μικροβίωμα -ουσιαστικά να το μετατρέψουν από εχθρικό σε φιλικό». Η δράση του μείγματος δεν περιορίζεται απλώς στην ενίσχυση των «καλών» βακτηρίων αλλά επεκτείνεται στον περιορισμό των παθογόνων μικροοργανισμών που ευνοούν τη φλεγμονή και τη διαταραχή φραγμών, τόσο στο έντερο όσο και στον εγκέφαλο.
Το «διαρρέον έντερο»: Αιτία φλεγμονής και νευροεκφυλισμού
Η ομάδα χαρτογράφησε τον μηχανισμό μέσα από τον οποίο η διαταραχή του εντερικού μικροβιώματος πυροδοτεί συστηματική φλεγμονή και τελικά οδηγεί σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Στην καρδιά της διεργασίας βρίσκεται η κατάσταση που ονομάζεται «διαρροή του εντέρου» (leaky gut), όπου οι φραγμοί του εξασθενούν, επιτρέποντας την είσοδο ανεπιθύμητων μικροοργανισμών στην κυκλοφορία του αίματος.
«Σκεφτείτε το εξής: δεν εισέρχονται όλα όσα τρώμε στο αίμα μας. Μόνο επιλεγμένα θρεπτικά συστατικά περνούν. Αλλά όταν υπάρχει διαρροή εντέρου, αρχίζουν να περνούν στοιχεία που κανονικά δεν θα έπρεπε, και το ανοσοποιητικό μας αντιδρά βίαια» αναφέρει ο Δρ. Yadav. Η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού μοιάζει, όπως λέει, «σαν ένα θυμωμένο παιδί που τρέχει ανεξέλεγκτα προκαλώντας χάος». Αυτή η ανεξέλεγκτη αντίδραση φτάνει μέχρι τον εγκέφαλο, διαταράσσοντας τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και οδηγώντας σε νευρωνική βλάβη, αυξάνοντας την πιθανότητα άνοιας.
Η ομάδα εργάζεται ήδη προς την κατεύθυνση της εμπορικής αξιοποίησης του προβιοτικού μείγματος, διερευνώντας συνεργασίες με φαρμακευτικές και βιοτεχνολογικές εταιρείες, αφού πρώτα επιβεβαιώσουν την κλινική του αποτελεσματικότητα. Ο Δρ. Santosh Prajapati, βασικός συγγραφέας της μελέτης, προσθέτει: «Ο απώτερος στόχος μας είναι να αναπτύξουμε ένα ασφαλές, απλό, αποτελεσματικό και καθημερινά εφαρμόσιμο προβιοτικό σκεύασμα για την καθυστέρηση ή/και πρόληψη νευροεκφυλιστικών νοσημάτων».
Η σχέση εντερικών ιών και γνωστικής εξασθένησης
Μια παράλληλη μελέτη της ίδιας ομάδας, δημοσιευμένη στο Gut Microbes, εστίασε στους ιούς που κατοικούν στο έντερο. Καθώς οι άνθρωποι γερνούν, το προφίλ αυτών των ιών αλλάζει, ιδιαίτερα σε άτομα άνω των 60. Συγκεκριμένα, ο τρόπος με τον οποίο αυτοί οι ιοί αλληλεπιδρούν με τα βακτήρια του εντέρου μπορεί τελικά να οδηγήσει σε γνωστική δυσλειτουργία σε ηλικιωμένους.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι βακτηριοφάγοι -ιοί που προσβάλλουν βακτήρια -είναι παρόντες σε διαφορετική μορφή και ποσότητα σε άτομα με άνοια, σε σύγκριση με υγιείς ηλικιωμένους. Αυτοί οι ιοί σκοτώνουν βακτήρια και μπορούν να διαταράξουν σοβαρά το μικροβίωμα. «Οι βακτηριοφάγοι παίζουν κρίσιμο ρόλο και δημιουργούν μοναδικά πρότυπα, καθώς αλληλεπιδρούν με τα εντερικά βακτήρια», λέει ο υποψήφιος διδάκτορας Adewale James και συν-συγγραφέας. «Ίσως είμαστε κοντά στο να κατανοήσουμε πώς αυτές οι μικροσκοπικές οντότητες επηρεάζουν τις γνωστικές μας λειτουργίες».
Πρώιμη παρέμβαση: Το «κλειδί» για την πρόληψη
Η συσσώρευση παθογόνων μικροοργανισμών στο έντερο φαίνεται να αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την έναρξη και επιδείνωση της άνοιας. Τα καλά νέα; Αυτοί οι μικροοργανισμοί επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τη διατροφή: μια ισορροπημένη δίαιτα βοηθά στη ρύθμιση της υγείας του εντέρου.
Ο Δρ. Yadav επισημαίνει ότι «η γενετική παίζει μικρό μόνο ρόλο στις περισσότερες χρόνιες παθήσεις, όπως η ίδια η άνοια, ενώ η παθολογία δεν εμφανίζεται μέσα σε μία μέρα. Είναι αποτέλεσμα δεκαετιών, όπου συσσωρεύονται μικρές βλάβες. Η σωστή διατροφή μπορεί να καθορίσει την πορεία του μικροβιώματος και άρα την εξέλιξη νευροεκφυλιστικών νοσημάτων».
Η επιστημονική ομάδα τονίζει ότι τα διαθέσιμα δεδομένα υποστηρίζουν την ανάγκη πρώιμων παρεμβάσεων. Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιων συσσωρευτικών διεργασιών, γεγονός που καθιστά κρίσιμη τη δράση πριν την εκδήλωση συμπτωμάτων. «Ως εκ τούτου, υπάρχει ανάγκη να αναπτυχθούν νέες, τροποποιητικές της νόσου θεραπείες που μπορούν να εφαρμοστούν νωρίς στη ζωή, εξασφαλίζοντας μακροπρόθεσμη ασφάλεια», καταλήγουν οι ερευνητές.
Πηγή: ygeiamou.gr
