Λένε ότι τα μάτια είναι ο «καθρέφτης της ψυχής». Μια πρωτοποριακή έρευνα του Université Laval, ωστόσο, υποστηρίζει ότι είναι πολλά περισσότερα. Σύμφωνα με τα επιστημονικά συμπεράσματα που δημοσιεύονται στο Neurobiology of Disease, τα μάτια θα μπορούσαν να αποτελέσουν επίσης ένα παράθυρο στον εγκέφαλο, αποκαλύπτοντας έγκαιρα νευροεκφυλιστικές διαταραχές, όπως η νόσος Πάρκινσον.
Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, μια εξέταση ρουτίνας στο μάτι μπορεί σύντομα να προσφέρει πολλά περισσότερα από μια απλή μέτρηση της όρασης. Οι λεπτές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο ο αμφιβληστροειδής ανταποκρίνεται στο φως μπορεί να χρησιμεύσουν ως ισχυρός βιοδείκτης για τη νευρολογική πάθηση.
Όπως καταγράφει το ygeiamou, μέχρι τώρα, η νόσος Πάρκινσον διαγιγνώσκεται παραδοσιακά μόνο μετά την εμφάνιση κινητικών συμπτωμάτων, όπως τρέμουλο ή μυϊκή ακαμψία – σημάδια που συχνά εμφανίζονται χρόνια αφότου η νόσος έχει ήδη αρχίσει να βλάπτει ανεπανόρθωτα τα εγκεφαλικά κύτταρα. Για τον Martin Lévesque, καθηγητή στην Ιατρική Σχολή του Université Laval και ερευνητή στο Κέντρο Ερευνών Εγκεφάλου CERVO στην πόλη Κεμπέκ, αυτό είναι ένα κάλεσμα για δράση. «Μέχρι να εκδηλωθούν τα κινητικά συμπτώματα, έχει ήδη επέλθει σημαντικός νευρωνικός εκφυλισμός», εξηγεί. «Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ανακάλυψη βιοδεικτών ικανών να ανιχνεύουν τη νόσο νωρίτερα είναι τόσο κρίσιμη».
Ο αμφιβληστροειδής, μια προέκταση του κεντρικού νευρικού συστήματος, παρέχει ένα μοναδικό, μη επεμβατικό «παράθυρο» στον εγκέφαλο. Η ομάδα του δρ. Lévesque υπέθεσε ότι οι μη φυσιολογικές αποκρίσεις του αμφιβληστροειδούς σε φωτεινά ερεθίσματα θα μπορούσαν να αντανακλούν πρώιμες νευρολογικές αλλαγές που συνδέονται με τη νόσο Πάρκινσον.
Για να ελέγξουν αυτή την υπόθεση, μελέτησαν τις περιπτώσεις 20 συμμετεχόντων που είχαν διαγνωστεί με τη νόσο Πάρκινσον τα τελευταία πέντε χρόνια. Χρησιμοποιώντας ηλεκτρόδια που τοποθετήθηκαν στα κάτω βλέφαρα, η ομάδα κατέγραψε τις αντιδράσεις του αμφιβληστροειδούς κάθε συμμετέχοντα σε μια σειρά φωτεινών αναλαμπών που διέφεραν σε ένταση, συχνότητα και χρώμα. Μια ομάδα ελέγχου υγιών, παρόμοιας ηλικίας συμμετεχόντων υποβλήθηκε στις ίδιες δοκιμασίες. Τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά: Οι αντιδράσεις του αμφιβληστροειδούς των ασθενών με νόσο Πάρκινσον εμφάνιζαν ξεχωριστά μοτίβα σε σύγκριση με εκείνες της ομάδας ελέγχου.
Με βάση τα όσα αναφέρει το ygeiamou, η ομάδα επέκτεινε τα πειράματά της σε ζωικά μοντέλα, χρησιμοποιώντας γενετικά τροποποιημένα ποντίκια με υπερέκφραση μιας ανθρώπινης πρωτεΐνης που σχετίζεται με τη νόσο Πάρκινσον. Ακόμη και σε νεαρά ποντίκια χωρίς παρατηρήσιμα κινητικά συμπτώματα, οι ερευνητές παρατήρησαν τροποποιημένες αποκρίσεις του αμφιβληστροειδούς, γεγονός που προσφέρει πρόσθετες αποδείξεις ότι τέτοιες λειτουργικές αλλαγές εμφανίζονται πολύ πριν υπάρξουν κλινικά συμπτώματα.
«Τα ευρήματα δείχνουν ότι μια απλή εξέταση του αμφιβληστροειδούς θα μπορούσε ενδεχομένως να ανιχνεύσει τη νόσο Πάρκινσον σε προγενέστερο, πιο εύκολα θεραπεύσιμο στάδιο», λέει ο δρ. Lévesque.
Δεδομένου ότι η νόσος προσβάλλει συχνότερα άτομα άνω των 60 ετών, ο δρ. Lévesque προτείνει την εφαρμογή προληπτικών εξετάσεων του αμφιβληστροειδούς με στόχο τον εντοπισμό συμπτωμάτων από την ηλικία των 50 ετών. Η έγκαιρη ανίχνευση θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για προληπτικές παρεμβάσεις που αποσκοπούν στην επιβράδυνση ή τη διακοπή του νευρωνικού εκφυλισμού. Επιπλέον, οι εξετάσεις του αμφιβληστροειδούς θα μπορούσαν μια μέρα να προσφέρουν στους κλινικούς γιατρούς έναν τρόπο παρακολούθησης της εξέλιξης της νόσου ή αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας των θεραπειών με την πάροδο του χρόνου.
Εάν αυτή η ερευνητική προσπάθεια συνεχίσει να αποδίδει «καρπούς», το μάτι μπορεί να αποδειχθεί μια κρίσιμη πύλη για την καλύτερη κατανόηση και την καταπολέμηση της νόσου Πάρκινσον.
